Economische ongelijkheid gelinkt aan klimaatverandering?

Frans de Waal maakte een experiment waarin twee Chimpansees in twee verschillende kooien zitten, naast elkaar: Ze geven beide een stukje komkommer in ruil voor een steen. De Chimpansee krijgt in ruil voor de steen, een stukje komkommer. Daarna krijgt de andere aap een druif. Wanneer de aap ziet dat in ruil voor een steen de andere aap een druif krijgt en hij krijgt een komkommer, wordt hij boos. De andere blijft druiven krijgen en de aap die de komkommer krijgt blijft boos. Hij wil simpelweg ook de druif. Het experiment is bewijs dat wanneer twee apen ongelijk betaald krijgen, dit zij ook als oneerlijk zien.

Frans de Waal denkt dat deze eerlijkheid inherent in de dier/mens zit. Dat wij ‘bedraad’ zijn om elkaar gelijkwaardig te behandelen.

Een economisch systeem is momenteel uit balans en alles behalve eerlijk. Rijk zijn is niks mis mee, maar wel dat het zorgt voor teveel ongelijkheid en ook in ongelijkheid in kansen. Maar deze ongelijkheid drijft meer aspecten van ons leven en klimaat dan dat we zien. In de eerste plaatst lijkt het onschuldig, totdat het grotere plaatje naar buiten komt en dat ongelijkheid de drijvende factor is voor bijvoorbeeld klimaatverandering.

Klimaatverandering komt vooral voort uit het uitbuiten van mensen, dieren en natuur. Iets wat inherent oneerlijk is. Het gebruik van dieren voor ons gewin is een oneerlijke daad (verwar dit niet met dat dieren elkaar opeten – noodzaak is iets anders dan dieren doden voor onze smaak of andere tropeeën).

Dat arme families niks achter kunnen laten voor de volgende generatie is inherent oneerlijk.

Dat Booking.com ons belastinggeld en overheidssteun gebruikt om winst uit te keren aan hun investeerders is inherent oneerlijk.

Dat klimaatverandering het hardste wordt geraakt voor mensen die het minste eraan bij gedragen hebben is oneerlijk. “Volgens berekeningen van Thomas Piketty stootte de rijkste 10% van de werelds consumenten in het jaar 2015 ongeveer 45% van alle CO2 uit. De rijkste 1 procent stootte net zo veel uit als de armste 50%.” Een quote vanuit het boek van Jelmer Mommers – Hoe gaan we dit uitleggen.

Het web van economische ongelijkheid.

Mensen die weinig geld hebben worden hopeloos en machteloos. Daardoor zijn ze eerder geneigd om extremisme. Iets waar sommige leiders op in spelen voor hun gewin. Een oneerlijk systeem is in het voordeel van deze type leiders omdat zij hierdoor heel gemakkelijk kunnen polariseren. “Het probleem zit hem in de vluchtelingen”.

Laten we dat eens bekijken, waarom zijn er vluchtelingen en waarom zien we dat als een dreiging? Enerzijds omdat er absoluut mannen zijn die vrouwen lastig vallen en zelfs hebben verkracht. Maar anderzijds zijn er ook genoeg mensen die hier economische kansen zien. Nu zou dat op zichzelf niet een probleem zijn, mits de mensen hier in ons eigen land inzien dat zij niks te verliezen hebben en niet bang zijn om hun baan te verliezen aan een asielzoeker bijvoorbeeld. Maar hier wint dus heel gemakkelijk de schaarse mindset. De mindset die in schaarsheid denkt, die denkt dat het systeem, werk en geld een zero sumgame is. Dat is namelijk wat schaarsheid met ons brein doet. Hierdoor worden we vijandig.

Ook vluchtelingen moet in balans zijn met de populatie van het originele land. Wanneer dit uit balans gaat hoe goed de economie ook is, zal een grote kans hebben dat het uit balans raakt met alle gevolgen van dien.

Maar waar komen vluchtelingen nu vandaan? Ze komen eigenlijk altijd uit landen waarin er of oorlog is, of economische ongelijkheid/armoede. Deze mensen zijn hopeloos op zoek naar een betere toekomst. Hoe doen ze dat? Simpelweg door te vluchten. Dus vluchtelingen an sich is niet het probleem, het is de reden waarom men vlucht – economische ongelijkheid en onzekerheid.

Dan heb je nog klimaatverandering. De komende 30 jaar zullen er ongelooflijk veel meer vluchtelingen bijkomen – ook in ons land – mede doordat sommige delen van onze aarde onbewoonbaar kunnen worden als we niet handelen tegen klimaatverandering. Want zodra ons land onbewoonbaar wordt, wat gaan wij doen? Wij gaan ook verhuizen en zoeken naar een beter oord om ons leven op te bouwen.

Deze ongelijkheid zit zo diep in ons economisch systeem wereldwijd, dat dit de drijfveer is van ons klimaat en vluchtelingenproblemen. Willen we minder vluchtelingen? Dan moeten we klimaatverandering aanpakken. Hoe pakken we dat aan? Zorgen voor minder economische ongelijkheid – niet alleen in Nederland, maar in elk land. Als we dat aanpakken dan is de kans vele malen groter dat mensen mee willen werken aan klimaatverandering. Mensen zijn niet bereid om mee te werken aan een duurzaam leven, als zij zelf in schaarse leven. De oplossing? Geef hen geld toe. Hetzelfde wat ik zou willen zien bij de boeren. Geef de boeren geld toe voor te “innoveren” i.p.v. geld afpakken. Geef de mensen geld, zodat zij daardoor meer bereid zijn om hun leven op orde te maken, voor zichzelf, voor hun familie, maar ook voor de kinderen en hun toekomst – een duurzamer leven.

Het is een domino effect in de positieve richting. Iedereen een basisinkomen waar ze hun vaste lasten van kunnen betalen – zorgt ervoor dat mensen minder in schaarsheid denken. Het lijkt nu radicaal, maar wat écht radicaal is is de wereld en mensen aan het lot overlaten en russian roulette spelen met onze levens en onze enige aarde in de cosmos.