Wat de huidige Coronacrisis heeft laten zien is dat er schijnbaar nog steeds een disbalans is waar overheidssteun naar toe gaat. Begrijpelijk dat er een mate is van prioriteiten, aangezien het ene bedrijf belangrijker is dan het andere bedrijf in een economie. Zo kreeg KLM weer staatssteun en ze zijn nu bezig om de voorwaarden op tafel te leggen nadat het kabinet aardig wat terugslag heeft gekregen van de burgers over deze daad. Zo zien veel mensen dit als dé kans voor KLM om te verduurzamen. Vluchten zullen in de toekomst wel doorgaan, maar ze kunnen nu in ieder geval gaan focussen op het duurzaamheidsproces van vliegen, nu ze toch niks kunnen doen. Dit is logisch geldt niet enkel voor KLM, maar dit zou voor alle bedrijven moeten gelden die grote staatssteun krijgen en veel bijdragen aan het klimaatvraagstuk.

Deze terugslag van de mensen heeft duidelijk zichtbaar gemaakt dat we het niet (en terecht) eens zijn met wat KLM met ons belastinggeld doet – namelijk uitbetalen als bonussen aan de aandeelhouders en investeerders.

Dat geld is bedoelt om mensen zoveel mogelijk in dienst te houden en het zou gebruikt moeten worden in een duurzamere toekomst.

Net zoals hoe Booking.com omgaat met de staatssteun (ook zij beloonden hun aandeelhouders en bestuur met hoge bonussen van het binnen harken van deze staatssteun) laat dit duidelijk zien wat hun prioriteiten zijn. En dan komt de hamvraag; willen wij dat als burger?

Het antwoord is groot en deels nee. Het is niet solidair, het is niet moreel en niet ethisch om de 96% van de mensen te laten betalen zodat de top 4% een extra bonus uit kan betalen aan enkele mensen en hier rijker van worden i.p.v. armer.

Maar dan komt de praktisch vraag: wat doen we hier tegen?

Van machteloosheid, naar het uitoefenen van je macht.

De mens heeft macht, maar wat is die macht? Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Is dat demonstreren? Is dat protesteren? Is dat bewustzijn creëren op social media?

Het is veel eenvoudiger dan dat. Wij, als burger, als input van een economisch systeem, houden in stand wat wij in stand willen houden – bewust of onbewust. Dit doen wij door ons geld.

Jij en ik hebben misschien niet genoeg geld om een bedrijf om te laten gaan, maar wel als 1 miljoen mensen dat massaal gaan doen. Dit is de meest effectieve manier van ‘protesteren’.

Als wij namelijk zeggen: “Ik haat KLM voor wat ze nu gedaan hebben”, maar een week later boeken we wel een vakantie via KLM, dan strookt dat niet met onze waarden. Als jij gelooft dat KLM iets slechts heeft gedaan en je staat daar niet achter en vervolgens doneer je wel 500,- euro aan ze voor een reis naar dat land, dan zeg je eigenlijk; “Ik steun niet wat jullie doen, maar ach oké, ik kan het niet laten om toch op vakantie te gaan dus dat weegt zwaarder, hier heb je mijn 500,- euro.” 

Maar als we consistent zijn hierin, met genoeg mensen, dan wordt het narrative: “Ik steun KLM niet, daarom ga ik niet meer met hun vliegen”, en als 1 miljoen mensen dát doen, dan houdt KLM simpelweg geen stand. Een overheid ziet geen waarde een organisatie of sector in stand te houden, waarin de mensen besluiten het niet te willen.

Dit is democratie in zijn puurste vorm. Democratie is geld. 

Nu kan het natuurlijk zijn dat er miljardairs zijn die KLM nog gaan steunen, of leningen of donaties geven zodat het dan overeind blijft, maar geen bedrijf houdt het vol om te leven van een kleine groep miljardairs die bedrijven steunen. De investeerder wil een organisatie steunen waarvan hij zeker weet dat het geld terug komt. En dat geld komt niet terug wanneer zij zien dat er simpelweg niet meer genoeg klanten zijn om deze organisatie te ondersteunen.

De veestapel halveren

Hetzelfde geldt ook voor de vlees en zuivel industrie. Veel mensen weten bijvoorbeeld inmiddels wel dat onze vleesindustrie veel  bijdraagt aan het klimaatprobleem. We kunnen nu bijvoorbeeld niet meer bouwen, omdat we op de max van onze stikstofuitstoot zitten. Dus het is of; de auto’s minder snel rijden, of de veestapel moet gehalveerd worden, of we bouwen geen woningen meer. En deze drie hebben ook nog allemaal met elkaar te maken.

Dus wat is het antwoord? Het antwoord zou moeten zijn: we gaan vanaf nu investeren in duurzame manier van landbouw. Maar die verandering is lastig vanaf bovenaf te komen, want dat zien we nu in de discussie hoe gemakkelijk de overheid en gemeentes bezweken bij de demonstraties van de boeren. Het heeft gewerkt.

Maar als burger kunnen we niet zeggen: ik steun de overheid in dat de veestapel moet halveren, en tegelijkertijd blijf ik de boeren wel steunen.

Je kunt niet beide doen, want dat strookt niet met het doel. Als je het doel wilt ondersteunen dat je de veestapel wilt halveren, kun je gemakkelijk naar de overheid kijken, maar wat we ook kunnen doen is hetzelfde als bij de KLM.

De consument bepaalt welk product gemaakt wordt om te verkpen